Cách kiểm tra quạt ly tâm và lưu ý cách sử dụng?

Quạt ly tâm có một vai trò chính trong việc thông gió, loại bỏ khói bụi, tạp chất đem lại không gian thoáng mát sạch sẽ và an toàn. Tuy nhiên sau khi vận hành với cường độ lớn trong thời gian dài, đặc biệt tại những môi trường khắc nghiệt thì chúng có thể xảy ra nhiều vấn đề, sự cố dẫn tới việc hoạt động kém hiệu quả và tiếng ồn lớn. Với những dấu hiệu nhận biết, cách kiểm tra quạt ly tâm cũng như những lưu ý khi sử dụng dưới đây sẽ giúp cho người dùng nhanh chóng nắm bắt theo dõi và sửa chữa thiết bị kịp thời.

Vì sao cần phải kiểm tra quạt ly tâm thường xuyên

Quạt ly tâm là một thiết bị quan trọng trong các hệ thống thông gió, làm mát, hút bụi, hút khí độc và xử lý khí thải trong nhà xưởng, cao ốc, khu công nghiệp, tầng hầm hay nhà bếp công nghiệp. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động liên tục với cường độ cao, quạt ly tâm dễ bị hao mòn, bám bụi, rung lắc hoặc giảm hiệu suất nếu không được kiểm tra, bảo dưỡng đúng cách và kịp thời. Việc kiểm tra quạt ly tâm thường xuyên không chỉ giúp thiết bị hoạt động ổn định mà còn mang lại nhiều lợi ích quan trọng khác, cụ thể như sau:

Quạt ly tâm thường xuyên phải vận hành trong môi trường nhiều bụi, khí nóng, độ ẩm cao hoặc hóa chất, dễ làm tích tụ bụi bẩn, ảnh hưởng đến tốc độ quay, giảm lưu lượng gió và làm giảm hiệu quả thông gió hoặc hút khí. Kiểm tra định kỳ giúp phát hiện các vấn đề như tắc nghẽn cánh quạt, gỉ sét trục, mòn bạc đạn… từ sớm để khắc phục kịp thời, đảm bảo quạt hoạt động đúng hiệu suất thiết kế.

Quạt ly tâm nếu không được kiểm tra và vệ sinh đúng lúc sẽ bị vận hành trong tình trạng quá tải, rung lắc hoặc ma sát khô do thiếu bôi trơn, dẫn đến nhanh hỏng ổ bi, cháy motor hoặc nứt vỡ cánh quạt. Việc kiểm tra thường xuyên giúp người dùng tra dầu mỡ định kỳ, siết chặt bu lông, cân chỉnh trục và phát hiện các hư hỏng sớm, từ đó giảm nguy cơ hỏng hóc nặng, kéo dài tuổi thọ và giảm chi phí thay mới.

Trong các nhà máy, dây chuyền sản xuất hoặc phòng sạch, nếu quạt ly tâm ngừng hoạt động đột ngột có thể gây gián đoạn quá trình sản xuất, giảm chất lượng sản phẩm hoặc gây mất an toàn lao động. Việc kiểm tra định kỳ sẽ giúp phát hiện các dấu hiệu bất thường như tiếng kêu lạ, rung mạnh, tăng nhiệt motor, tụt áp suất… để xử lý sớm trước khi sự cố xảy ra.

Khi quạt ly tâm hoạt động trong điều kiện bụi bẩn bám đầy cánh, vòng bi bị mòn, trục lệch tâm hoặc motor bị ma sát lớn, hiệu suất truyền động giảm đáng kể, dẫn đến điện năng tiêu thụ tăng cao để bù lại lưu lượng gió bị hụt. Kiểm tra thường xuyên giúp duy trì tình trạng tối ưu của quạt, từ đó giúp tiết kiệm điện năng và giảm chi phí vận hành.

Một số quạt ly tâm hoạt động trong môi trường chứa khí độc, hơi nóng hoặc bụi dễ cháy. Nếu quạt ngưng đột ngột mà không phát hiện kịp thời có thể gây ra ngạt khí, ô nhiễm môi trường làm việc hoặc thậm chí cháy nổ. Kiểm tra thường xuyên giúp phát hiện và ngăn chặn sớm những nguy cơ mất an toàn, bảo vệ sức khỏe người lao động và độ bền của cả hệ thống kỹ thuật.

Nhiều nhà sản xuất quạt hoặc hệ thống HVAC quy định rõ ràng lịch kiểm tra và bảo dưỡng định kỳ để đảm bảo chế độ bảo hành và duy trì hiệu quả vận hành tối ưu. Nếu bỏ qua kiểm tra định kỳ, không những làm giảm tuổi thọ thiết bị mà còn có thể khiến người dùng mất quyền lợi bảo hành chính hãng khi thiết bị gặp sự cố.

Cách kiểm tra quạt ly tâm bị lỗi bị hỏng

Quạt ly tâm là thiết bị thông gió phổ biến, được sử dụng trong nhiều lĩnh vực như nhà xưởng công nghiệp, tầng hầm, hệ thống hút bụi, xử lý khí thải, điều hòa không khí trung tâm… Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động liên tục và thường xuyên tiếp xúc với môi trường khắc nghiệt (bụi bẩn, nhiệt độ cao, khí độc), quạt ly tâm rất dễ gặp phải các sự cố kỹ thuật. Việc kiểm tra quạt ly tâm bị lỗi, bị hỏng một cách định kỳ là vô cùng quan trọng để phát hiện kịp thời vấn đề, tránh sự cố lớn và duy trì hiệu quả hoạt động của hệ thống. Dưới đây là các cách kiểm tra quạt ly tâm giúp bạn nhanh chóng nhận biết dấu hiệu hỏng hóc, từ đó có biện pháp xử lý phù hợp.

Kiểm tra bằng cảm quan bên ngoài

Quạt ly tâm bị hỏng hoặc mất cân bằng sẽ rung mạnh khi vận hành. Người kiểm tra có thể cảm nhận bằng tay khi đặt lên vỏ quạt hoặc dùng thiết bị đo rung chuyên dụng. Độ rung quá mức có thể do cánh quạt bị cong, bụi bám nặng lệch tâm, trục bị lệch hoặc bạc đạn bị hư hỏng.

Quạt ly tâm vận hành bình thường thường phát ra tiếng êm và đều. Nếu xuất hiện tiếng kêu lạ như rít, gõ, lạch cạch, ù ù hoặc rền rĩ kéo dài, đây là dấu hiệu bất thường. Nguyên nhân có thể đến từ ổ bi bị mòn, trục bị kẹt, cánh va vào vỏ quạt, bu lông lỏng hoặc mất cân bằng trục.

Tiến hành mở cửa bảo trì để kiểm tra xem cánh quạt có bị gãy, biến dạng, rạn nứt, kẹt dị vật hay không. Cánh bị mẻ, cong vênh có thể gây rung mạnh, mất cân bằng và nguy hiểm khi quay ở tốc độ cao. Ngoài ra, cần kiểm tra vỏ quạt có bị gỉ sét, bám dầu, bụi bẩn hoặc bị rò rỉ khí không.

Kiểm tra động cơ và hệ truyền động

Dùng tay hoặc cảm biến hồng ngoại đo nhiệt độ bề mặt motor khi quạt vận hành. Nếu thấy nóng bất thường, có thể motor đang bị quá tải, thiếu thông gió, ổ bi mòn, dầu bôi trơn khô hoặc cuộn dây bị chạm mạch. Quạt nóng quá mức mà vẫn tiếp tục sử dụng có thể gây cháy nổ.

Tiếng rít hoặc lạch cạch phát ra từ motor có thể do bạc đạn bị hỏng, trục quay bị lệch tâm hoặc ma sát giữa các bộ phận cơ khí. Nếu nghe thấy tiếng gõ đều đặn, có thể dây đai bị lỏng hoặc bánh đai lệch trục.

Nếu quạt sử dụng dây curoa, cần kiểm tra độ căng của dây, tình trạng mặt dây (nứt, mòn, trượt). Dây đai bị chùng sẽ làm quạt quay chậm, không đủ lưu lượng, dễ gây nóng motor. Dây mòn có thể đứt bất ngờ gây gián đoạn hoạt động.

Kiểm tra thông số điện và hiệu suất hoạt động

Sử dụng ampe kìm đo dòng điện khi quạt vận hành. Nếu dòng điện cao bất thường so với định mức trên nameplate, có thể do quạt bị kẹt, lực cản lớn hoặc motor đang quá tải. Nếu dòng thấp hơn bình thường, có thể quạt đang làm việc non tải hoặc không đủ lực thổi hút.

Dùng thiết bị đo vận tốc gió hoặc cảm biến áp suất để kiểm tra lưu lượng tại cửa hút/xả. Nếu lưu lượng thấp hơn so với thiết kế, có thể do cánh bị bẩn, ống gió bị tắc, hoặc quạt không đạt đủ vòng quay. Nếu áp suất bị giảm, cần kiểm tra toàn bộ đường ống xem có bị rò rỉ hoặc tắc nghẽn hay không.

Nếu quạt không khởi động được hoặc khởi động yếu, có thể tụ điện bị khô, hỏng hoặc lỏng tiếp điểm. Cần dùng đồng hồ vạn năng đo giá trị tụ để so sánh với thông số gốc.

Những lưu ý khi dùng quạt ly tâm

Quạt ly tâm là thiết bị đóng vai trò quan trọng trong các hệ thống thông gió, hút bụi, hút khí nóng và xử lý khí thải trong nhà máy, xưởng sản xuất, khu công nghiệp, tầng hầm, phòng sạch, bệnh viện và nhiều công trình dân dụng khác. Với cấu tạo gồm cánh quạt ly tâm, trục quay, motor, vỏ quạt và các bộ phận truyền động, quạt ly tâm hoạt động bằng cách tạo ra luồng khí có áp suất cao từ lực ly tâm khi cánh quạt quay. Tuy nhiên, do phải làm việc trong điều kiện môi trường khắc nghiệt và liên tục trong thời gian dài, nếu không được vận hành đúng cách, quạt ly tâm sẽ nhanh bị hư hỏng, giảm hiệu suất và gây mất an toàn. Dưới đây là những lưu ý quan trọng giúp người dùng sử dụng quạt ly tâm một cách hiệu quả, bền bỉ và an toàn nhất.

Lắp đặt quạt ly tâm đúng kỹ thuật và đúng vị trí

Lắp đặt đúng kỹ thuật là yếu tố tiên quyết để đảm bảo quạt ly tâm vận hành ổn định. Quạt cần được đặt trên nền móng chắc chắn, bằng phẳng, có đệm cao su hoặc đế chống rung để hạn chế tiếng ồn và rung động khi hoạt động. Phải xác định đúng hướng quay của cánh quạt theo ký hiệu trên thân quạt, tránh trường hợp đấu điện sai pha khiến quạt quay ngược, không tạo được lực hút hoặc thổi, thậm chí gây hư hại motor. Vị trí lắp quạt cũng cần đảm bảo thông thoáng, dễ bảo trì, không bị che khuất bởi các vật cản hoặc gần nguồn sinh nhiệt, sinh bụi lớn.

Kiểm tra trước khi vận hành lần đầu hoặc sau khi bảo dưỡng

Trước khi khởi động quạt ly tâm, cần kiểm tra toàn bộ các bộ phận như cánh quạt, bu lông, dây đai (nếu có), lưới bảo vệ và hộp điện. Đảm bảo rằng tất cả các chi tiết đã được lắp ráp đúng, không bị lỏng lẻo hoặc thiếu linh kiện. Khi vận hành lần đầu hoặc sau bảo dưỡng, nên chạy thử quạt không tải để đánh giá độ ồn, độ rung và kiểm tra xem quạt có bị va cọ, mất cân bằng hoặc quay ngược hay không. Chỉ khi hoạt động ổn định, không có dấu hiệu bất thường mới được đưa vào vận hành chính thức trong hệ thống.

Sử dụng quạt đúng với mục đích và môi trường thiết kế

Mỗi loại quạt ly tâm được thiết kế riêng biệt cho từng mục đích sử dụng như hút khí thường, hút bụi, hút khí nóng, hút khí độc, sử dụng trong môi trường ăn mòn hóa học hoặc chống cháy nổ. Tuyệt đối không dùng quạt thông thường để vận hành trong môi trường đặc biệt như khí có axit, hơi hóa chất, nhiệt độ cao trên 80°C hoặc khu vực có nguy cơ cháy nổ nếu không có cấu tạo đặc biệt. Sử dụng sai môi trường có thể dẫn đến gỉ sét, hỏng motor, cháy cánh quạt, giảm tuổi thọ thiết bị và gây nguy hiểm cho con người.

Tránh vận hành quạt trong tình trạng quá tải

Nếu hệ thống đường ống dài, nhiều khúc gấp hoặc bị tắc nghẽn, quạt ly tâm có thể bị quá tải do áp lực khí lớn hơn khả năng của thiết bị. Điều này dẫn đến hiện tượng motor nóng nhanh, phát ra tiếng rít, giảm vòng quay hoặc làm cháy động cơ. Người vận hành cần thường xuyên kiểm tra lưu lượng và áp suất thực tế, đảm bảo quạt đang hoạt động trong dải công suất cho phép của nhà sản xuất. Không nên để quạt hoạt động liên tục 24/7 nếu thiết kế không phù hợp với chế độ làm việc cao như vậy.

Thường xuyên vệ sinh và bảo dưỡng

Trong quá trình sử dụng, bụi bẩn dễ bám vào cánh quạt, trục quay và thành vỏ, làm tăng ma sát, lệch tâm và giảm hiệu quả tạo gió. Người dùng nên định kỳ tháo quạt để vệ sinh cánh, hút bụi bên trong và lau sạch các chi tiết quan trọng. Ngoài ra, các ổ trục, vòng bi và bạc đạn cũng cần được bôi trơn bằng mỡ chuyên dụng đúng chu kỳ (thường từ 3 đến 6 tháng/lần). Nếu dùng dây curoa, phải kiểm tra độ căng và bề mặt dây thường xuyên, thay thế nếu bị nứt hoặc trượt. Bảo dưỡng định kỳ không chỉ giúp quạt vận hành trơn tru mà còn kéo dài đáng kể tuổi thọ thiết bị.

Giám sát các dấu hiệu bất thường trong quá trình hoạt động

Trong khi quạt hoạt động, nếu phát hiện các dấu hiệu bất thường như rung mạnh, tiếng ồn lớn, mùi khét, quạt quay yếu hoặc motor nóng bất thường, cần lập tức dừng hoạt động và kiểm tra nguyên nhân. Không nên cố sử dụng tiếp trong tình trạng lỗi vì có thể gây hư hỏng nghiêm trọng hơn. Việc theo dõi dòng điện tiêu thụ và nhiệt độ motor thường xuyên cũng giúp phát hiện sớm các vấn đề kỹ thuật trước khi xảy ra sự cố.

Đảm bảo an toàn khi vận hành và sửa chữa

Tuyệt đối không đưa tay, dụng cụ hoặc vật lạ vào cửa hút hoặc cửa xả khi quạt đang quay. Mọi thao tác bảo trì, sửa chữa hoặc kiểm tra bên trong quạt phải được thực hiện khi đã ngắt hoàn toàn nguồn điện, có biển cảnh báo và trang bị đầy đủ thiết bị bảo hộ lao động. Với những sự cố nghiêm trọng hoặc liên quan đến hệ thống điện, cần nhờ đơn vị kỹ thuật có chuyên môn xử lý, tránh tự ý can thiệp gây nguy hiểm cho người và thiết bị.

Tuân thủ hướng dẫn của nhà sản xuất

Mỗi loại quạt ly tâm đều có tài liệu kỹ thuật đi kèm ghi rõ về cách lắp đặt, thông số điện, giới hạn sử dụng và chế độ bảo trì. Người sử dụng cần đọc kỹ và tuân thủ đúng hướng dẫn để đảm bảo thiết bị hoạt động an toàn, hiệu quả và không vi phạm điều kiện bảo hành. Nếu cần thay thế linh kiện, nên dùng đúng phụ kiện chính hãng hoặc tương đương để tránh làm giảm hiệu suất hoặc gây hư hại.

Cách kiểm tra quạt ly tâm đúng cách định kỳ giúp phát hiện sớm các lỗi kỹ thuật, đảm bảo hệ thống thông gió hoạt động ổn định, an toàn và tiết kiệm chi phí sửa chữa. Người vận hành nên xây dựng quy trình kiểm tra định kỳ (tuần, tháng, quý), kết hợp giữa kiểm tra cảm quan, kiểm tra kỹ thuật và đo thông số thực tế để đánh giá tình trạng quạt toàn diện. Trong trường hợp phát hiện hỏng hóc phức tạp, cần liên hệ với đơn vị kỹ thuật hoặc nhà cung cấp uy tín để được bảo trì, sửa chữa đúng cách, tránh rủi ro khi tự xử lý không đúng kỹ thuật. Việc chủ động kiểm tra và bảo dưỡng quạt ly tâm là cách tốt nhất để bảo vệ thiết bị, nâng cao tuổi thọ và duy trì hiệu quả vận hành hệ thống lâu dài. Nếu còn thắc mắc thì hãy liên hệ với tổng kho quạt công nghiệp Nam Vũ để được tư vấn cụ thể nhé

Tham khảo: https://tongkhoquatcongnghiep.vn/cach-tinh-luu-luong-quat-ly-tam-don-gian